Wat is Prikkelbare Darm Syndroom (PDS)?

Het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) is een veelvoorkomende darmklacht waarbij je last hebt van buikpijn, een opgeblazen gevoel, winderigheid, diarree en/of obstipatie. Het is een vervelende klacht waarbij mensen als eerste aan de slag gaan met hun voedingspatroon om de pijn of ongemak te verminderen. Gelukkig is er bij PDS geen sprake van zichtbare ontstekingen of beschadigingen in de darm, maar van een functionele darmstoornis. Dit betekent dat de darmen overgevoelig reageren op prikkels en vaak verkeerd samenwerken met het zenuwstelsel. Daarom wordt yoga bij het prikkelbare darm syndroom ingezet om het zenuwstelsel, en daarmee je darmen, tot rust te brengen.

In Nederland wordt PDS volgens de federatie van medisch specialisten beschouwd als de meest voorkomende functionele darmaandoening, zowel in de eerste als de tweede lijn van de gezondheidszorg.

Steeds meer onderzoek toont aan dat PDS nauw samenhangt met stress, slaapproblemen en een verstoorde ademhaling. In dit blog lees je waarom dat zo is, wat er precies gebeurt in je darmen, en hoe yogatherapie je kan helpen om je darmen te kalmeren en klachten te verminderen.

De hersen-darm-as: de verbinding tussen brein en buik

Je darmen en hersenen staan in constante verbinding via de zogenaamde hersen-darm-as (gut-brain axis). Deze complexe verbinding verloopt via:

• De nervus vagus, de belangrijkste parasympathische zenuw die ontspanning en herstel stimuleert.
• Het enterisch zenuwstelsel, ook wel het ‘buikbrein’ genoemd, met miljoenen zenuwcellen in de darmwand.
• De uitwisseling van hormonen, neurotransmitters en immuunreacties.

Bij stress wordt het sympathische zenuwstelsel geactiveerd (de vecht-vluchtmodus), waardoor spijsverteringsprocessen tijdelijk stilgelegd worden. Dit is functioneel in acute stresssituaties, maar langdurige stress is schadelijk en veroorzaakt een verstoring van de hersen-darm-as.

Wat gebeurt er bij stress in je darmen?

• Overgevoeligheid van de darmwand: normale rek of beweging wordt pijnlijk ervaren.
• Verhoogde ontstekingsactiviteit in de darmen.
• Verstoorde serotoninebalans: ruim 90% van het lichaamseigen serotonine wordt in de darmen geproduceerd, en dit heeft invloed op de darmfunctie en stemming.
• Disbalans in de darmflora (microbioom): dit beïnvloedt immuunreacties en stressgevoeligheid.

Deze verstoringen kunnen leiden tot typische PDS-klachten zoals buikpijn, diarree, obstipatie en een opgeblazen gevoel.

Waarom stress, ademhaling en slaap zo belangrijk zijn bij PDS

Stress en het autonome zenuwstelsel

Langdurige stress activeert het sympathische zenuwstelsel, waardoor de darmen minder goed functioneren. De prikkels vanuit de darmen worden intenser waargenomen door het brein, waardoor de pijnklachten verergeren. Een vicieuze cirkel ontstaat tussen stress en darmklachten.

Ademhaling en PDS

Veel mensen met PDS ademen oppervlakkig en snel, waardoor de buikspieren constant gespannen zijn. Dit vermindert de doorbloeding van de darmen en verhoogt de prikkeling van het zenuwstelsel. Door te leren hoe je diep en bewust ademhaalt (zoals bij diafragmatische ademhaling) activeer je het parasympathische zenuwstelsel en kalmeer je je darmen.

Slaap en het darmmicrobioom

Slaaptekort verstoort het herstel van de darmwand en het microbioom. Een verstoorde slaap leidt tot een minder divers microbioom en verhoogde ontstekingswaarden, wat PDS-klachten kan verergeren. Omgekeerd zorgt darmonrust voor slechtere slaap, wat de klachten versterkt.

Hoe helpt yogatherapie bij Prikkelbare Darm Syndroom?

Yogatherapie richt zich op het herstellen van het zenuwstelsel, het verbeteren van ademhaling en het bevorderen van herstel tijdens slaap. Met zachte bewegingen, ademhalingsoefeningen en ontspanningstechnieken kalmeer je het parasympathische zenuwstelsel, stimuleer je een gezonde darmfunctie en doorbreek je de stress-darmklachten cyclus.

Praktische yogatherapie-oefeningen voor PDS

• Buikademhaling (diafragmatische ademhaling): helpt spanningen in de buik loslaten en stimuleert de nervus vagus.
• Meditatie
• Restoratieve houdingen zoals Supta Baddha Konasana met kussenondersteuning: bevorderen diepe ontspanning.
• Coherent breathing: ademhalingstechniek die het autonome zenuwstelsel in balans brengt.
• Yoga Nidra: diepe ontspanningsoefening die de slaapkwaliteit verbetert en stress vermindert.

Neem je darmen serieus met yogatherapie

Prikkelbare Darm Syndroom is niet alleen een lichamelijke klacht, maar een signaal van een ontregeld zenuwstelsel en stressreactie. Door te werken aan je ademhaling, slaap en ontspanning via yogatherapie, geef je je darmen de kans om te kalmeren en te herstellen.

Wil je ontdekken hoe yogatherapie jou kan helpen bij PDS? Vul hieronder het formulier in voor yogatherapie bij stress en spijsverteringsklachten. Ik geef je een vrijblijvend advies.

Bronnen

1. Nederlands Huisartsen Genootschap. (z.j.). Richtlijn Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). Geraadpleegd op 7 juli 2025, van https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/prikkelbaredarmsyndroom/

2. Maag Lever Darm Stichting. (z.j.). Prikkelbare darm syndroom (PDS). Geraadpleegd op 7 juli 2025, van https://www.mlds.nl/prikkelbare-darm-syndroom-pds/

3. Kennedy, P. J., Cryan, J. F., Dinan, T. G., & Clarke, G. (2017). Gut-brain axis: how the microbiome influences anxiety and depression. Trends in Neurosciences, 40(10), 644–654. https://doi.org/10.1016/j.tins.2017.08.001

4. Oka, P., Parr, H., Barberio, B., Black, C. J., Savarino, E. V., & Ford, A. C. (2024). Global prevalence of irritable bowel syndrome according to Rome III or IV criteria: a systematic review and meta-analysis. European Journal of Epidemiology. https://doi.org/10.1007/s10654-024-01109-5

5. Harvard Health Publishing. (z.j.). How stress affects your gut. Geraadpleegd op 7 juli 2025, van https://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/how-stress-affects-your-gut

6. Sharma, V., Das, S., Mondal, S., Goswami, U., & Gandhi, A. (2020). Effectiveness of yoga as a complementary therapy for irritable bowel syndrome: A systematic review. Frontiers in Psychiatry, 11, 312. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2020.00312

7. National Center for Complementary and Integrative Health. (z.j.). Yoga: What you need to know. Geraadpleegd op 7 juli 2025, van https://www.nccih.nih.gov/health/yoga-what-you-need-to-know

8. Sleep Foundation. (z.j.). How sleep affects gut health. Geraadpleegd op 7 juli 2025, van https://www.sleepfoundation.org/nutrition/how-sleep-affects-gut-health

9. American Psychological Association. (2013). Stress and digestion. Geraadpleegd op 7 juli 2025, van https://www.apa.org/news/press/releases/stress/2013/stress-digestive-health

10. Brown, R. P., & Gerbarg, P. L. (2009). Yoga breathing, meditation, and longevity. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 15(10), 1097-1104. https://doi.org/10.1089/acm.2009.0145